Gezond Actief Ouder Worden (GAOW) is een wijkgericht groepsprogramma voor en door zelfstandig thuiswonende ouderen. Het programma helpt deelnemers hun veerkracht te versterken en mogelijkheden te vergroten om activiteiten te (blijven) doen die voor hen persoonlijke betekenis hebben. In groepsbijeenkomsten wisselen ouderen ervaringen uit, leren zij omgaan met veranderingen die samenhangen met ouder worden en verkennen zij manieren om regie te houden over hun dagelijks leven.
Programma
Het programma bestaat uit tien bijeenkomsten van 2,5 uur in de wijk, bijvoorbeeld in een buurthuis of bibliotheek. De eerste vijf bijeenkomsten worden begeleid door een duo van een senior en een professional met een sociaal-agogische achtergrond; daarna neemt de senior groepsondersteuner de begeleiding over. Deze werkwijze stimuleert zelfsturing en maakt het mogelijk dat groepen na afloop zelfstandig doorgaan. De werkvormen zijn praktisch en activerend, gericht op uitwisseling, herkenning en het vinden van eigen oplossingen. Elke groep maakt het programma zelf op maat door thema’s te kiezen die voor de groep belangrijk zijn.
Doelgroep
De doelgroep van GAOW zijn zelfstandig wonende ouderen, vaak 65+, die een verhoogd risico op kwetsbaarheid ervaren of dit willen voorkomen. Denk aan beperkingen op fysiek, sociaal, cognitief of psychisch gebied, of aan het wegvallen van persoonlijke en sociale hulpbronnen. Deelname is op basis van motivatie en zelfselectie, waarbij een groep meestal bestaat uit tien tot veertien ouderen. Het programma sluit aan bij wat voor de deelnemers persoonlijk belangrijk is en biedt ruimte om zelf thema’s te kiezen.
Betrokkenheid HvA / Ergotherapeuten
Het programma is ontwikkeld door senioren zelf met ondersteuning vanuit de Hogeschool van Amsterdam. Nilke Duinkerken ondersteunt het programma. Ze vertelt erover:
“Ik ben ergotherapeut in de wijk in Amsterdam. Ik kom bij veel ouderen thuis. Binnen onze praktijk ondersteunen en behandelen we ouderen die beperkingen ervaren bij hun dagelijks handelen. Het is belangrijk om samen met mijn cliënten naar oplossingen te zoeken voor de beperkingen die ze ervaren. Daarnaast kunnen we als mensen veel van elkaar kunnen leren. Daarom vind ik Gezond Actief Ouder Worden er zo belangrijk. Door ervaringen te delen en samen dingen te ondernemen leer je van elkaar. Dat zie ik gebeuren tijdens de groepsbijeenkomsten.”
In Amsterdam heet GAOW Wij Ouder Wijzer (WOW). De WOW-groepen bestaan sinds 2017 in Amsterdam en zijn voortgekomen uit een initiatief van actieve senioren die zich in de visie van het GAOW-programma herkenden. Samen met de HvA werken de WOW-groepsondersteuners nog steeds aan de doorontwikkeling van de WOW-groepen. WOW is uitgegroeid tot een aansprekende werkwijze waarbij ouderen elkaar stimuleren en ondersteunen om eigen regie en mogelijkheden te vergroten in het proces van ouder worden.
Interventie wetenschappelijk onderzocht en erkend door het RIVM
De interventie is in 2018 wetenschappelijk onderzocht door de HvA. Uit het onderzoek bleek, dat mogelijk is om na zes bijeenkomsten, die zijn ondersteund door een duo senior-professional, toe te werken naar toenemend zelfsturende groepen en dat voor vervolg(groepen) geen of alleen lichte (proces-)ondersteuning nodig is van de senior groepsondersteuner. De opgedane ervaringen en inzichten laten tevens zien dat het mogelijk is deelnemers op een concrete, praktische manier te ondersteunen en te versterken om te gaan met fysieke, emotionele en sociale veranderingen en uitdagingen die het (persoonlijke) proces van ouder worden met zich meebrengt, en eigen regiemogelijkheden te vergroten. Het raamwerk van het GAOW programma biedt structuur en bruikbare handvatten voor een wijk en buurtgerichte, op-maat toepassing.
De HvA heeft een GAOW e-learning ontwikkeld. Deze is gebaseerd op de handleiding Gezond Actief Ouder Worden (van Nes & Heijsman, 2022) en de Toolkit Gezond Actief Ouder Worden (Kelting, 2023).
De interventie is erkend door het RIVM. Lees hier een interview met Nilke over deze erkenning.
Op dit moment zijn er plannen om de methodiek landelijk op te schalen. Het RCOAK was betrokken bij de verspreiding van deze mooie en effectieve aanpak in diverse buurten in Amsterdam.
