Toen we dit voorjaar ons nieuwe donatiebeleid voor aanvragen gericht op ouderen presenteerden, wisten we dat we deel uitmaakten van een bredere beweging. Als fonds kunnen wij er immers nooit alleen voor zorgen dat ouderen onderdeel blijven van de samenleving, zo lang mogelijk op hun eigen plek een goed leven kunnen leven en tot het einde als zichzelf worden gezien (en niet alleen als patiënt of cliënt). In het nieuwe advies van de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (RvS) herkenden we veel van onze nieuwe uitgangspunten: Dit advies, Het Rimpeleffect (september 2025), was voor ons dan ook een feest van herkenning, en we beschouwen het als een leestip voor iedereen in ons netwerk die zich met ouderen bezighoudt.
Net als wij is de Raad zich doordrongen van de maatschappelijke urgentie, hoe kan het ook anders. De samenleving vergrijst (of veroudert, zoals zij het noemen) in rap tempo. Met allerlei maatschappelijke vraagstukken als gevolg. Het RCOAK wil vooral bijdragen aan de eerste drie maatschappelijke opgaven die de RvS in het advies noemt als het gevolg van die verouderende samenleving:
- Het behouden en versterken van sociale cohesie.
- Het realiseren van een passende woon- en leefomgeving.
- Faciliteren dat iedereen naar kunnen en behoefte kan (blijven) meedoen.
De Raad benoemt verder een knelpunt dat wij heel goed kennen vanuit de ervaring van onze aanvragers, namelijk dat het beleid de samenleving verschillende kanten opstuurt. Bijvoorbeeld (voorbeeld van hen) dat het beleid is dat ouderen langer thuis blijven wonen maar dat er onvoldoende wordt gestuurd op het behoud van voorzieningen in de nabijheid van die ouderen. Of dat het zorgstelsel nog veel te veel is gericht op ziekte en beperkingen en veel te weinig op gezondheid en preventie. In onze woorden: ouderdom wordt teveel gemedicaliseerd. Uitgangspunt zou het léven van de oudere moeten zijn, ook bij ouderen die te maken hebben met dementie, met zorg waar nodig. En – vast ook herkenbaar – dat burgerinitiatieven worden toegejuicht, maar dat de randvoorwaarden in gemeentes niet aanwezig zijn voor die burgerinitiatieven om te kunnen floreren. Een geluid dat wij vaak horen, ook van maatschappelijke organisaties, dat je keer op keer je hoofd stoot tegen het systeem.
Het is al met al geen opwekkend verhaal. Gelukkig schetst de raad ook een oplossingsrichting. Ze noemen drie bewegingen: anders kijken, anders aanpakken en anders sturen. Met als uitgangspunt: klein beginnen, vanuit de samenleving en van daaruit verder werken aan verandering. Laat dat nou net zijn waar onze aanvragers elke dag weer mee bezig zijn. En waar het RCOAK via hen aan bijdraagt. Dat biedt hoop. Zeker als het advies ‘Het Rimpeleffect’ ertoe leidt dat nieuw (overheids)beleid deze maatschappelijke initiatieven versterkt in plaats van in de weg zit.
