“Muziek is zo’n powerful middel om bruggen te slaan naar elkaar en vooroordelen te herzien”. (Suna Duijf, initiatiefneemster van Het Danspaleis)
Door: Rieke Schouten
Dát had ik van tevoren niet verwacht, dat ik op ‘Summer Holiday’ van Cliff Richard zou dansen, bij het Danspaleis voor ouderen met Chinese Roots in de Yan Chuen Church in Amsterdam, op zomaar een grijze woensdagmiddag in het najaar. Ik had me ingesteld op de muziek zoals ik die kende uit filmpjes over het Chinese nieuwjaar. Dat werd meteen een reality check; zó werken stereotypen dus. Terwijl ik beter had moeten weten, vanuit mijn rol en ervaring bij Stichting RCOAK. Platendraaier van dienst, Paul van Wees, maakt mij bij binnenkomst direct een beetje wijzer: “veel van de ouderen die hier meedoen komen uit Hongkong en omdat dat tot 1997 een Britse kolonie was, zijn zij óók opgegroeid met westerse muziek. In hun jeugd werd er op rock ’n roll gedanst en getwist. Naast Chinese muziek natuurlijk. Bovendien: veel deelnemers vinden het leuk om iets nieuws te leren. Dan introduceer ik hen in het ballroom dansen en draai ik tussendoor een keer een Weense wals om de driekwartsmaat te voelen”.
Dit verhaal is onderdeel van een artikelenreeks van Stichting RCOAK over Communityvorming met oudere migranten. Lees hier het inleidende artikel: De onderschatte kracht van oudere migranten en het belang van het ‘juiste zetje’. In het hart van de serie maak je kennis met zeven initiatieven die het RCOAK ondersteunt en die zeer effectief zijn in het laten floreren van communities van én met oudere migranten, door het bieden van dat ‘juiste zetje’. Rieke Schouten (Stichting RCOAK) bezoekt al deze initiatieven en doet zo van binnenuit verslag. Het Danspaleis is initiatief #1.
De weg naar de Yan Chuen Church
Het Danspaleis is gestart als ouderwets gezellig dansfeest voor iedereen die van swingen houdt. ‘Tankstation van levensvreugde’, zo typeren ze zichzelf. En dat omarmt eigenlijk alles waar ze voor staan. Danspaleizen zijn er door het hele land met de focus op Amsterdam, Rotterdam, Den Haag, Utrecht en Almere. Op allerlei verschillende locaties, zoals zorginstellingen, buurthuizen, festivalterreinen, bibliotheken en voetbalkantines.
Ik vraag me af: hoe loopt de lijn vanaf de start van Het Danspaleis naar een groep ouderen met Chinese roots in een kerk in Amsterdam-West? Suna Duijf, initiatiefneemster van Het Danspaleis, moet er even over nadenken: “Eigenlijk komt dat door corona. We hadden daarvoor toch best een wit publiek. Door de lockdowns moesten we nieuwe wegen zoeken. We draaiden op een dag buiten, in Rotterdam, op het binnenplein van een aanleunflat. Daar woonden mensen uit allerlei culturen. Onze crew rende over de galerijen van deur naar deur met één brandende vraag voor de bewoners: ‘welke plaat wil jij horen?’ Dus ik kreeg allemaal verschillende soorten verzoeknummers, van Arabisch tot Rotterdamse krakers tot Pools, echt van alles en nog wat. En dat was zo’n fantastisch Danspaleis, dat ik de dag erna dacht: we kunnen veel meer inspelen op de culturele achtergronden van mensen!” Vervolgens versoepelden de coronamaatregelen en mocht er weer iets in kleine groepjes worden gedaan. De Huiskamer edities waar Het Danspaleis al mee was gestart, waren toen het perfecte concept. Zo’n Huiskamer Danspaleis is een dans- en muziekmiddag in een kleinschalige en knusse setting, met meer ruimte voor gesprek. Suna: “dat bleek dan weer heel goed te werken voor specifieke groepen oudere migranten die niet zo snel naar een regulier Danspaleis komen. Maar die zich hier, met muziek uit hun eigen jeugd, wel happy voelen. En voor groepen vrouwen waarvan je weet dat ze niet gaan dansen als er mannen bij zijn”.
Het Danspaleis ging op verzoek van Stichting Tien Yan ook draaien voor ouderen met Chinese roots. In de Yan Chuen Church hadden zij al een dagbesteding met zorgorganisatie Cordaan voor ‘hun’ ouderen, dat was een mooi startpunt. Vervolgens mocht en mag iedereen aansluiten!
Dansen doe je samen
Op deze woensdagmiddag is er weer zo’n Chinees Danspaleis in het gebouw van de kerk. De ruimte is omgetoverd in een gezellige danszaal. Achter een oldschool DJ-meubel (met een professionele mengset!) staat een groot achterdoek met glitterslingers, wat de ruimte meteen tot feestruimte maakt. De crew van Het Danspaleis draagt feestelijke kleding. Er zijn bijna twintig deelnemers, met een herkomst uit China, Hongkong en Suriname. De meeste van hen zijn tussen de 60 en 80 jaar. Ze zijn informeel gekleed, gemakkelijk voor het dansen. Eén van de mannen heeft een platte pet op, een vrouw is een vrolijke verschijning met kleurrijke kleding, turquoise geverfd haar en een grote lach op haar gezicht. Een paar vrouwen praten met elkaar over planten en bloemen die ze hebben gepoot, samen bekijken ze foto’s daarvan op de telefoon van één van hen. Er heerst een warme en ontspannen sfeer. Er is koffie en thee, er zijn lekkere hapjes en er is taart van een jarige deelneemster. Rond de dansvloer staan stoelen.
Suki Cheung, participatiecoach bij Cordaan, heet iedereen welkom. Zij stelt de crew van vandaag voor. Als Platendraaier Paul zijn eerste plaat instart, bewegen vrijwilligers Mila, Theo, Daan, José en Andrew rustig naar de ouderen toe en nodigen zij hen uit om mee te dansen, door oogcontact te maken en hun handen uit te reiken. Met dat eerste zetje van de vrijwilligers komt het dansen op gang; en ik kan ook niet blijven zitten. Daarna verloopt de middag eigenlijk vanzelf. Wat ik zo bijzonder vind, is dat deelnemers elkaar steeds opzoeken, dansen doe je hier vooral in een groep. Bij een prachtig melancholiek Chinees lied dans ik samen met twee vrouwen, één van hen zingt zachtjes mee en ik zie aan de concentratie in haar blik dat ze geraakt is. We dansen vooral met de armen en nemen elkaars bewegingen over. Bij de song van Cliff Richard dans ik met vijf deelnemers in een kring, hand in hand. Als Paul om een verzoeknummer vraagt klinkt van alle kanten: Monica! Het lied van Leslie Cheung is duidelijk één van de favorieten en wordt volop meegezongen. De nummers gaan één voor één voorbij en elk lied brengt zijn eigen ritme en dansmoves mee. Vanuit het niets duikt iemand onder een kring door om een polonaise te starten, en al snel sluit de rest enthousiast aan. Aan het einde van het Danspaleis wordt de jarige vrouw in het zonnetje gezet door de hele groep en wordt haar verzoeknummer gedraaid. Het is overduidelijk: dit is puur genieten en dat doe je met elkaar.
Vrienden maken
Dat is ook wat de deelnemers en participatiecoach Suki zeggen over Het Danspaleis, bij het napraten over de bijeenkomst: dat het samenzijn zo belangrijk is. Deelnemer Yansun (77): “wat het voor mij betekent? Vrienden maken, nieuwe mensen ontmoeten. Thuis ben je maar alleen of, zoals wij, met ze tweetjes. Hier zie je elkaar!” De muziek en de hele entourage helpen daarbij. Suki: “de muziek zorgt ervoor dat mensen wat vrijer worden en makkelijker contact maken. Door de liedjes uit hun jeugd komen herinneringen boven en vertellen de deelnemers elkaar gemakkelijker over vroeger, over hun leven”. Dat geeft een gevoel van vreugde, ook als het leven niet altijd gemakkelijk is. Deelneemster Canty (69): “thuis ben je maar in je eentje, dan zit je maar aan je problemen te denken. Maar als je hier de dans doet, dan focus je je daarop. Dan ben je gewoon heel blij, dan denk je niet aan je problemen”. Het plezier en samenzijn maakt vervolgens dat zo’n community groeit en actiever wordt. Deelneemster Laikam (77) vertelt dat ze de vorige keer vrienden mee heeft genomen: “ze vonden het gezellig om nieuwe mensen te leren kennen”. Tijdens het napraten wordt er een plannetje gesmeed om ook een keer dim sum te gaan eten met elkaar.
Initiatiefneemster Suna Duijf vertelt nog wat meer over hoe communityvorming werkt bij Het Danspaleis. Suna ziet de kracht van muziek om mensen te verbinden, óók mensen die heel verschillend zijn: “als je met elkaar hebt gedanst of met elkaar in een feestelijke ruimte bent geweest, en naar elkaars muziek hebt geluisterd, begrijp je meer van elkaar en kun je gemakkelijker met elkaar door één deur. Zo werkt dat gewoon, dat zie ik iedere keer. Muziek is zo’n powerful middel om bruggen te slaan naar elkaar en vooroordelen te herzien”. Ze ziet soms ook dat de deelnemers van Danspaleizen gericht op specifieke groepen oudere migranten na een aantal keer de stap zetten om naar een regulier Danspaleis te gaan. “Dat zie ik bij een Danspaleis voor ouderen met Chinese roots in Den Haag al gebeuren. Het maakt de wereld van de deelnemers groter”.
Het ‘juiste zetje’
In het openingsartikel werd het belang genoemd van het ‘juiste zetje’ waarmee oudere migranten actief of actiever worden in een community. Hoe ziet dat ‘juiste zetje’ er bij Het Danspaleis uit? Wat doen zij om oudere migranten deel te laten nemen? Het antwoord daarop laat zien hoeveel er eigenlijk bij komt kijken om dat voor elkaar te krijgen. En om oudere migranten, ook de community waar dit artikel over gaat, zo’n betekenisvolle ervaring te bieden.
Het ‘juiste zetje’ zit hier in de uitgestoken hand, waarmee de vrijwilligers de deelnemers ten dans vragen. Dat gebaar representeert alle aandacht en liefde waarmee de crew bijdraagt. Suna: “iedereen hoort erbij, iedereen wordt gezien. Van de muurbloempjes tot de mensen die heel expressief zijn. Je zet een toon waardoor het duidelijk is: oké, dit is een plek waar iedereen veilig is en mag zijn wie die is. En ja, dan ontstaat er een sfeer waar je zoveel energie kan krijgen, die je dus ook mee naar huis neemt; daarom is het ook echt een tankstation van levensvreugde.” Belangrijk daarbij is het principe van wederzijds geluk en dat maakt de crew heel positief betrokken: “je doet het ook voor jezelf en dan ontstaat er een gelijkwaardige connectie, een gelijkwaardige verbinding”.
Het ‘juiste zetje’ zit bij Het Danspaleis óók in het via co-creatie aansluiten op de achtergrond van de ouderen, dat vraagt een nieuwsgierige houding en oprechte belangstelling voor de ander en zijn of haar achtergrond. Platendraaier Paul: “ik zat totaal niet in de Chinese dansmuziek. Dus we zijn het gewoon aan de deelnemers gaan vragen, wat zij mooie liedjes vinden. We informeren dan ook naar hun geboortegrond en welke muziek daarbij hoort. Zo komt er langzaam steeds meer boven bij de deelnemers en bouwen wij stap voor stap aan playlists met muziek waar de deelnemers blij van worden. Langzamerhand leer ik de mensen ook steeds beter kennen en weet ik hoe ik voor deze groep de opbouw van zo’n middag het beste kan doen.“
Een belangrijke voorwaarde voor het ‘juiste zetje’ is de goede samenwerking op organisatieniveau. Voor de Chinese groep is de samenwerking met Stichting Tien Yan cruciaal, net als de rol van Suki Chueng van Cordaan, die de gemeenschap en de taal kent en ‘bijna als een moeder is’ voor de deelnemers. Suna heeft de ervaring dat dit vaak nodig is als het om oudere migranten gaat: “de bruggenbouwers die lokaal de ouderen uit de betreffende doelgroep kennen zijn heel belangrijk om überhaupt binnen te komen, al moet ik er direct bij zeggen dat er grote diversiteit is als het gaat om oudere migranten. Maar wij weten vaak niet waar we deze ouderen kunnen vinden, hoe we hun interesse kunnen wekken en hun vertrouwen kunnen winnen. En we spreken meestal de taal niet. De bruggenbouwers zijn daarom onmisbaar. We hebben, mede dankzij hen, geleerd dat ouderen met een migratieachtergrond in hun leven vaker met kwetsbare situaties te maken hebben dan de autochtone Nederlanders waar we eerst vooral voor werkten, en dat kost veel van hun energie. Het vraagt daarom een lange adem om elkaar te leren kennen en onderling vertrouwen op te bouwen. Maar uiteindelijk ontstaan er altijd hele warme families binnen Het Danspaleis, zo noemen wij dat.”
Wil je vragen of…
Vol energie en met een warm hart neem ik afscheid, op weg naar de bus, de Macarena nog in de benen. Wat een positieve community laat ik achter en wat genieten zij van ‘hun’ Danspaleis. Dat blijkt wel uit het verzoek dat ze me meegeven: “wil je aan Suna vragen of hier vaker een Danspaleis georganiseerd kan worden, één of twee keer per maand misschien? We vinden vier keer per jaar zo weinig!”
Voor meer informatie over Het Danspaleis: www.hetdanspaleis.com of info@hetdanspaleis.com.
Dank, Lizzy Pruijssers, voor het samen dansen en voor het afnemen van de interviews.
Lees hier het openingsartikel terug.
