De afgelopen jaren zijn er tal van nieuwe initiatieven gestart gericht op het verlichten van eenzaamheid bij ouderen. Maar een klein deel daarvan richt zich specifiek op oudere migranten. Ouderen met een migratieachtergrond voelen zich echter vaker en sterker eenzaam dan ouderen die in Nederland zijn geboren. Ze hebben vaak te maken met een combinatie van problemen, zoals slechte gezondheid, armoede, stress, ervaren discriminatie, intergenerationele conflicten etc.
Om deze reden is ‘cultuursensitief werken voor ouderen met een migratieachtergrond’ een specifiek aandachtsgebied voor het RCOAK geworden. Cultuursensitiviteit vraagt om echte aandacht voor de ander, om onderzoekende nieuwsgierigheid en verbinding. Dat vinden wij dan ook belangrijk in de initiatieven die we ondersteunen.
In dit kader werkt het RCOAK sinds enkele jaren samen met Leyden Academy on Vitality and Ageing in het kader van Samen tegen Eenzaamheid, een interventie die inzet op het verminderen van gevoelens van eenzaamheid onder ouderen met een migratieachtergrond door samen met hen sociale activiteiten te ontwikkelen.
Een belangrijke praktische voorwaarde voor dit succesvolle initiatief was het betrekken van deelnemers: samen de activiteiten bepalen en uitwerken en samen de handen uit de mouwen steken tijdens de bijeenkomsten (co creatie). Een tweede belangrijke voorwaarde bleken de begeleiders te zijn. Ze speelden een sleutelrol in het creëren van vertrouwen.
Gezien het succes van Samen tegen Eenzaamheid is de gezamenlijke ambitie van Leyden Academy en het RCOAK sinds 2022 om dit concept landelijk te verspreiden om zo meer kwetsbare migrantenouderen te bereiken en bij te dragen aan het verminderen van hun eenzaamheidsgevoelens.
Februari 2023 is de eerste versie van de handleiding van Samen tegen Eenzaamheid gepresenteerd tijdens een symposium in Utrecht. Na de tweede ronde van Samen tegen Eenzaamheid in 2024 is de handleiding geactualiseerd. Er is nu een nieuwe versie.
De vernieuwde handleiding biedt stapsgewijze begeleiding voor het opstarten, organiseren en uitvoeren van de sociale interventie Samen tegen Eenzaamheid. De handleiding is bedoeld voor (migranten)organisaties, opbouwwerkers, sociaal makelaars, groepsbegeleiders en vrijwilligers in het domein van welzijnswerk.
De handleiding is het resultaat van een drie jaar lang kwalitatief onderzoek binnen het programma. Achttien organisaties in tien Nederlandse steden hebben in 2023 en 2024 de interventie Samen tegen Eenzaamheid uitgevoerd door één of meerdere groepen te begeleiden. De groepen bestonden uit oudere migrantenvrouwen alleen, migrantenmannen alleen of waren gemengd. Leyden Academy verrichtte onderzoek naar:
• Het opstarten, uitvoeren en verduurzamen: wat moet er gebeuren voor, tijdens en na de interventie?
• De randvoorwaarden en werkzame elementen: wat werkt wel en wat niet?
• De impact: wat betekent deze interventie voor de deelnemers?
• Diversiteit: Zijn er verschillen in het proces van uitvoeren en impact tussen verschillende groepen qua sekse en herkomst van de deelnemers?
In deze nieuwe versie van de handleiding is met name oog voor de diversiteit van de deelnemende groepen. Vanaf 2024 deden met name ook groepen mannen en groepen met een andere achtergrond dan Arabisch sprekende vrouwen mee. Er is meer uitleg over het onderzoek, nieuwe foto’s en quotes zijn toegevoegd en de sectie met activiteiten en impact is ge-update. Lees de nieuwe versie van de handleiding hier.
Samen tegen Eenzaamheid wordt mede ondersteund door het Oranje Fonds met een grote jaarlijkse bijdrage.
